In fact, the conviction that the world and man is something that had better not have been, is of a kind to fill us with indulgence towards one another.
De vaststelling van de filosoof Arthur Schopenhauer over de hopeloosheid en het pijnlijk einde des bestaans, is er een van vele. Welke uitwegen je ook neemt om enig zingeving te vinden, hoe poëtisch en verbeeldend je het ook mag omschrijven, aan de ultieme zinloosheid zal je niet ontsnappen. Dit wordt dan vaak als reden opgegeven voor het geloof in het bovennatuurlijke om aan de harde tastbare realiteit te ontsnappen, meer niet. De realiteit van de zinloosheid, het Onherroepelijk Vergankelijke, spreekt boekdelen. Alleen is het gewoon onmogelijk om ernaar te leven. Wie leeft er eigenlijk elke dag met deze gedachte, met deze realiteit? De angsten, depressies, zelfmoorden zou eigenlijk niet meer dan normaal zijn als je trouw wilt zijn aan de vooropgestelde realiteit, anders ben je jezelf aan het voorliegen. Zo waren er ook veel filosofen/psychologen die zich het leven lieten eens ze zich hierop concentreerden. We mijden het onderwerp liever en als we er toch over hebben dan is dat eerder zoals heer Schopenhauer het had verwoord in het begin van deze uiteenzetting. Neen, het lukt zo niet. Integendeel, alles wat we doen, onze voornemens, onze keuzes, ons job, ons aankopen, onze zorg voor de kinderen en ouders, ons meest kleine onnozele dagdagelijkse taken, zouden we allemaal niet doen als er geen doel achter was, als er geen reden voor was. Telt dit ook mee als realiteit? De realiteit dat we leven met constant vooropgestelde doelen? Dat ons leven nauw verbonden is met taken die op een of ander manier zinvol moeten zijn? We geven doelen aan niet-levend materiaal als een stoel of ons kledij maar het complex levend wezen als de mens, daar is, als bij wonder, geen doel voor. Het is tenslotte allemaal bij toeval een willekeurige herschikking van materie. Is het dan echt een ongelooflijke onnatuurlijk gigantische stap om verder te denken, om deze trend van het constant zin of waarde geven aan ons handelen, te extrapoleren zoals dat veel wordt gedaan in de wetenschap waar dit soort denken niet meer is dan normaal? Natuurlijk biedt extrapolatie geen 100% garantie maar hoe meer data we kunnen verzamelen, hoe dichter de voorspellende waarde bij 100% gaat liggen. Blijven hangen bij dat zinloosheid zal natuurlijk ook niet veel data opleveren.
Dit proces, deze zoektocht naar het Ultieme is niet zonder slag of stoot. Je zal zaken aanleren, zaken te weten komen en hiervoor opkomen omdat je erin gelooft, omdat dit jouw waarheid is om dan weer te botsen met nog nooit eerder geziene informatie. Ga je dan stoppen met je zoektocht? Wat nu? Ik spring nu even voorzichtig naar het “bovennatuurlijke” want ik geloof niet dat we meer te weten zullen komen als we in deze vicieuze cirkel blijven. Soms moet je uit je comfort-zone stappen of in dit geval de ‘discomfort-zone’. Of je nu eens bent of niet, er zit een geruststellend waarheid in het volgende: “De Waarheid komt enkel van je Heer, verval daarom niet in onzekerheid”. Dit komt uit de Koran (2:147). Zelfs als je er niet in gelooft, kunnen we al hieruit vaststellen dat de Waarheid extern is van ons. Dat de Realiteit buiten ons staat. Ik denk niet dat ik jullie moet overtuigen over hoeveel verschillende vaststellingen er niet zijn waaraan toch nog moest gesleuteld worden na extra verkregen informatie. We kunnen er allemaal naar blijven zoeken maar als we dan toch ergens botsen, en het brengt bijvoorbeeld een geloofscrisis teweeg, dan is de Koranische boodschap hier: “geen probleem, er was altijd al Iemand geweest die ervan wist en heeft al die tijd de touwtjes in handen. Hijzelf neemt tevens de verantwoordelijkheid om de Waarheid te doen manifesteren, hoe verwarrend en onzeker ook iets op dat moment mag lijken (laat Hem het dan maar doen). Maak je maar geen zorgen, doe gewoon wat van jou wordt verwacht en zet uw zoektocht zo eerlijk mogelijk verder”. Niet voor niets wordt de Islam ook bestempeld als ‘de Weg die leidt naar God”; met vallen en opstaan, met kritisch denken, met durven denken, met openheid van nieuwe gefundeerde visies want uiteindelijk, wat is er dat Hij niet zou weten? Een religie, een waarheid, die intellectualiteit voorschrijft en tegelijkertijd zich geen zorgen maakt dat het op die manier ook onderuit kan gehaald worden? Dan moet de auteur wel oneindig goed op zijn knoppen zijn. (Side note: oneindigheid bestaat niet in de reële wereld, wel in de mathematische wereld, waarop, ironisch genoeg, de wetmatigheden van de reële wereld draaien.)Zelfs als je dan toch in het goddelijke of bovennatuurlijke gelooft, wil niet zeggen dat je er bent. De zoektocht naar die Waarheid, of eerder het begrijpen ervan, gaat nog steeds voort. Wel zie je de wereld nu vanuit een ander perspectief. De puzzelstukken vallen in mekaar. De mens die hunkert naar inspiratie, de ambitie als drijfveer, het constant willen achterna gaan van hogere edele doelen, ons eten mooi gepresenteerd willen krijgen, het eeuwig willen leven, gaan allemaal hand in hand met het streven naar het bovennatuurlijke, bewust of onbewust. Of dienen deze, in licht van de vooropgestelde zinloze realiteit, enkel maar om onze genen door te geven? Dan zijn we niet efficiënt bezig denk ik (om al niet te hebben over de gegeerde uitvinding van voorbehoedsmiddelen). Is iedereen nog mee? Kan ik nog even verder gaan? Of nee, even een korte pauze:
Oké, nog een puntje die ik even wil aanhalen. Ik vermoed dat de voornaamste reden in het geloof in deze zinloosheid het bestaan van ellende is, het bestaan van onrecht, kwaad e.d. eerder dan of ons bestaan uit toeval bestaat of niet. De vraag die ik mijzelf dan stel: Vanwaar dat probleem? Waarom zitten we er eigenlijk mee? Is het toch iets bovennatuurlijks dat in ons beweegt en we daarom deze zaken problematisch vinden? De weg van natuurlijke selectie heeft daar absoluut geen problemen mee. Zijn we dan toch geen producten van natuurlijke selectie? (En bespaar me aub de plezante redeneringen als ‘bijproducten’ van natuurlijke selectie want op den duur weet ik niet meer waar natuurlijke selectie voor staat.)The Quest continues….but this time in a healthy, inspired, motivated, knowledge-driven and exciting way, striving for justice and peace, as if our own human nature was made for it. Together with His promised Guidance for those who seek, how safeguarded can you be? “Reducing our existence to this life alone is what negativity amplifies our perception of life’s “unfair” moments. A muslim sees the hereafter as an inevitable reality, one that dwarfs our existence in this life to almost nothing.”
There is no perception of Light without darkness